Reis naar het onbekende

Door Johan Vink

Geloof is niet primair bedoeld om het leven simpeler te maken maar om ons geschikt te maken de realiteit aan te kunnen. Het leven van elk mens is een reis vol uitdagingen en teleurstellingen. Veel mensen denken dat geloof inhoudt dat we alleen maar platgetreden paden bewandelen en dat alles wat met avontuur en vrijheid te maken heeft vermeden moet worden. Maar niets is minder waar.  John Wimber, de pionier van de Vineyard beweging zei dat je geloof als volgt spelt: R.I.S.K. Geloof is niet een kwestie van risico’s vermijden maar veeleer een manier om uitdagingen aan te gaan in het vertrouwen dat God ons leidt.

COLUMBUS

Soms kun je met nostalgie denken aan mensen als Columbus. Wat moet het zijn geweest om te leven in een wereld waarin nog zoveel te ontdekken was? Een wereld vol geheimen, mysteries: men had werkelijk geen idee wat er achter sommige horizons verborgen lag. Daar kon je alleen maar van dromen. Een wereld die ook onbegrensde mogelijkheden inhield, een zee van ruimte om te pionieren en nieuwe gebieden in te nemen. Allemaal uiterst spannend, uitdagingen te over.

Wie van ons is niet gefascineerd door exotische oorden en vreemde culturen? De meesten van ons voelen zich aangetrokken tot het reizen naar onbekende streken, ver van het alledaagse, het vanzelfsprekende. Ook al weten we inmiddels precies hoe de wereld eruit ziet, we willen het zelf ervaren. Er is een hele industrie ontstaan om ons te verleiden zelf op avontuur te gaan. Comfortabel in vijf sterren hotels of lekker primitief als backpacker met alles wat daar tussenin zit.

Maar voor Columbus lag het wel even anders. Toen hij na jaren lobbyen de kans kreeg om via het westen naar Indië te varen, was hij weliswaar overtuigd van zijn gelijk, maar het was geen overtuiging op basis van feiten. Zin matrozen hadden minder geloof en waren bang dat ze vroeg of laat van de wereld af zouden vallen. Columbus heeft om te voorkomen dat ze in paniek zouden raken, in zijn logboek bewust veel kortere afstanden genoteerd dan ze werkelijk aflegden. 

Zoals we allemaal weten, pakte het totaal anders uit dan Columbus had verwacht. Zin vermoedens bleken niet te kloppen. Toch is het beter om op reis te gaan met foute ideeën dan niet op reis te gaan. Want alleen als je de bekende weg durft te verlaten en op zoek gaat, kom je erachter hoe de wereld echt in elkaar zit. En dit heeft alles te maken met de metafoor van dit boek. Iedereen leeft met een plaatje van de werkelijkheid: soms doordacht en gearticuleerd, maar meestal vaag.

DE REALITY CHECK VAN JE WERELDBEELD ONTLOPEN? GAAT JE NIET LUKKEN

Iedereen komt er vroeg of laat achter of zijn kaart, zijn plaatje van de werkelijkheid, de toets van de realiteit kan doorstaan. Kloppen de afstanden, de verhoudingen? Misschien nog belangrijker: zijn er blinde vlekken in de kaart? In mijn ervaring zijn blinde vlekken soms verraderlijker dan foutieve voorstellingen. De laatste worden in de confrontatie met de realiteit vaak gecorrigeerd. Blinde vlekken zie je over het hoofd. Je bent je doorgaans niet bewust van wat ie mist en dat is riskant, vooral als het gaat het om zaken van leven en dood.

Ons plaatje van de werkelijkheid doet er dus toe, want er staat veel op het spel in het leven. Er is veel te winnen maar ook veel te verliezen. Zolang we onze ogen sluiten en we lastige vragen vermijden alsof alles vanzelfsprekend is, zin we een speelbal van de omstandigheden. Maar zodra we niet meer alles voor lief nemen en echt vragen gaan stellen, word het ineens spannend. Dan blijkt namelijk of datgene wat we vinden en geloven compatibel is met de realiteit? Met andere woorden: is ons geloof realistisch en doorleefd genoeg om stand te kunnen houden als het menens wordt?

GELOVEN IS NIET PRIMAIR BEDOELD OM SPANNING EN ONZEKERHEID TE MIJDEN MAAR JUIST OM OPEN TE KUNNEN STAAN

Geloof wordt helaas vaak gehanteerd om de werkelijkheid simpeler en overzichtelijker te maken, een comfortabel gevoel te creëren en grip te krijgen op het leven of om onzekerheid te mijden. Op zich is de behoefte aan overzicht, rust of zekerheid begrijpelijk en terecht, maar we doen het geloof tekort als we het reduceren tot een garantie voor een aangenaam leven waarin we alles onder controle hebben. Alsof geloof alle spanning, mysterie en avontuur moet wegnemen.

Dat staat in schril contrast met geloof waarbij onze relatie met God een stuk basis vertrouwen geeft waardoor we de werkelijkheid onder ogen durven zien. Dat voorkomt dat we primair gefocust zijn op harmonie en het vermijden van spanning. Just dan leren we de confrontatie met lastige vragen aan te gaan en te leven met een open houding. Deze helpt ons om in touch te zijn met onszelf, maar ook de ander en met God. We laten het mysterie en het avontuur overeind. In het model hiernaast contrasteer ik de twee benaderingen van het geloof.

• Twee manieren van geloven: of we houden alles zo simpel en duidelijk mogelijk, of we omarmen het mysterie en avontuur.
• Het eerste komt vaak voort uit controledrang: we willen onzekerheid mijden en ons prettig voelen; het tweede typeert een open houding waarbij we God werkelijk durven te vertrouwen.
• Controledrang moet het hebben van onze ratio en one prestatie: zolang we alles snappen, kunnen beredeneren en in de hand hebben, voelen we ons veilig.
• Openheid hangt echter samen met een vertrouwelijke relatie met God. We geloven dat Hij bij ons is en we zijn ontvankelijk voor zijn kracht, wetende dat we zonder Hem niets kunnen.
• Het hoofd speelt de centrale rol bij controledrang: redeneren en presteren. Het hart is van vitaal belang om open te kunnen staan voor de relatie met God.
• De afstand tussen het hoofd en het hart is bij veel mensen helaas erg groot.

Wil je meer weten over Het Omega Dossier? Wil je het bestellen, of een paar hoofdstukken gratis ontvangen? Kijk dan even op de website:  https://hetomegaproject.nl/boek-omega-dossier/